Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2011

Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2011

Τα αγαπημένα παιδικά παιχνίδια της γειτονιάς και των σχολικών μας χρόνων



Κρυφτό «Πέντε, δέκα-δεκαπέντε…» Μία από τις λίγες εκδοχές των μαθηματικών που έχουν εντυπωθεί ευχάριστα στη μνήμη μας είναι αυτή του μετρήματος στο δέντρο, για τον άτυχο που «τα φυλούσε» στο κρυφτό. Ακόμη πιο ευχάριστο γινόταν όταν κατέληγε στο «φτου ξελευθερία», οπότε όλοι ανανέωναν το ραντεβού τους με τις κρυψώνες τους και ο … άτυχος το ραντεβού του με το μέτρημα και το δέντρο.

Μακριά γαϊδούρα Από τα πιο αστεία παιχνίδια της αυλής, η μακριά γαϊδούρα στήνει τους μισούς συμμετέχοντες σκυφτούς τον έναν μετά τον άλλον, όσο οι υπόλοιποι παίρνουν φόρα και τους … καβαλάνε για να φτάσουν όσο πιο μακριά μπορούν. Όποιος πέσει, χάνει. Όποιος παίζει, γελάει.

Σπασμένο τηλέφωνο
Λιγότερο δραστήριο παιχνίδι, αλλά ιδανικό για τα… πρώτα πάρτι της ζωής μας, το σπασμένο τηλέφωνο περιλαμβάνει την «αυτί με αυτί» σκυταλοδρομία μιας λέξης ή φράσης. Ο τελευταίος πρέπει να βρει την λέξη, κάτι που δεν είναι τόσο εύκολο, μιας και όλοι φροντίζουν με ηχητικά εφέ και αυτοσχεδιασμούς παρασίτων να αλλοιώσουν την… πρωτόγονη αυτή μορφή τηλεπικοινωνίας.

Μουσικές καρέκλες Το παιχνίδι απαιτεί μουσική, χορό και φυσικά καρέκλες, οι οποίες ολοένα μειώνονται. Όσοι είναι οι συμμετέχοντες, τόσες και οι καρέκλες… μείον μία, ώστε ένας να μην προλάβει να καθίσει όταν σταματήσει η μουσική και να μείνει όρθιος για παραδειγματισμό.
 
Αγαλματάκια ακούνητα Γνωστό σε άλλους ως «στρατιωτάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα», ένα όνομα που δεν προδιαθέτει για ευκαιρίες έκφρασης και εκτόνωσης. Κι όμως, τα καταφέρνει, αφού σπάνια κάποιος συγκρατεί τα γέλια του, όσο το παιδί που τα φυλάει τους περιεργάζεται για να δει αν κινείται έστω και το μάτι τους.

Σχοινάκι και λαστιχάκι Περισσότερο κοριτσίστικο παιχνίδι, το λαστιχάκι συγκινούσε τις μικρές μαθήτριες του δημοτικού, που επιδίδονταν σε διάφορες στάσεις με τα πόδια τους, δίνοντας σχήματα σε ένα μεγάλο λάστιχο. Κατ’ αναλογία, δύο παιδιά κρατούσαν το σχοινάκι και το γυρνούσαν κάνοντας «καμάρες», ενώ οι υπόλοιποι προσπαθούσαν να πηδήσουν χωρίς να μπερδευτούν σε αυτό.

Τα μήλα Το γνωστό παιχνίδι με την απειλητική μπάλα, τα «μηλαρόνια» και τις δέκα τελικές ρίψεις που έχουν σκοπό να «κάψουν» τον τελευταίο εναπομείναντα παίκτη ή να τους ξαναβάλουν όλους μέσα στο παιχνίδι. Ανάλογο παιχνίδι είναι τα «λεμόνια», στα οποία η μπάλα κινείται χαμηλά και πρέπει να περνάει ανάμεσα από τα πόδια.

Πατητό Ήταν το παιχνίδι που, κάθε φορά που ξεκινούσε, έκανε όσους φορούσαν ολοκαίνουρια παπούτσια να τρέμουν. Ο καθένας έχει την ευκαιρία με τρία βήματα -και τρεις ιαχές ταυτόχρονα, «πα - τη - το» - να πατήσει το πόδι ενός φίλου του - ή εχθρού μετά το παιχνίδι, δεν έχει σημασία. Όλοι στο τέλος επέστρεφαν στην τάξη ή στο σπίτι με μαυρισμένα παπούτσια, αλλά δεν ένοιαζε πραγματικά κανέναν, εκτός από τους γονείς.

Κλέφτες κι αστυνόμοι Οι αστυνόμοι κυνηγούν στην κυριολεξία την ομάδα των κλεφτών και τους κλείνουν σε μια περιοχή, που θεωρείται φυλακή. Οι κλέφτες που δεν έχουν αιχμαλωτιστεί προσπαθούν να «αγγίξουν» την φυλακή για να ελευθερώσουν τους «συναδέλφους» τους, ενώ οι αστυνομικοί συνεχίζουν να περιφρουρούν και να κυνηγούν. Από νωρίς στην παρανομία…

Αμπάριζα Ομαδικό παιχνίδι, στο οποίο οι δύο αντίπαλες ομάδες προσπαθούν να αιχμαλωτίσουν η μία την άλλη, παίρνοντας πρώτα «αμπάριζα» από την «μάνα», από το καταφύγιό τους δηλαδή. Με άλλα λόγια, μία πιο «πολιτισμένη» εκδοχή των κλεφταστυνόμων.

Μέντα-μέντα Ή κατ’ άλλους «κοφτή αλυσιδίτσα», όπως μας τόνισε υπέρμαχος του παιχνιδιού, που μπορεί να αποδειχτεί και επικίνδυνο για τα… άνω άκρα. Οι συμμετέχοντες πιάνονται χέρι-χέρι και κάποιος από άλλη ομάδα πέφτει ανάμεσά τους με φόρα ώστε να «κόψει» την αλυσίδα. Η πιο παραδοσιακή μορφή του παιχνιδιού θέλει τις ομάδες να τραγουδούν ταυτόχρονα την εξής στιχομυθία: «Τα μέντα μέντα / Τα μελεγγίτικα / Να μας τα στείλετε / Με ποιον; / Με όποιον θέλετε».

Κουτσό Τα κοριτσάκια, από την νηπιακή ηλικία ακόμη, φροντίζουν να προπονούνται στον χορό, κάνοντας τις δικές τους φιγούρες στο ένα πόδι, πάνω στο γνωστό «γήπεδο» με τα αριθμημένα τετραγωνάκια. Απλό και αθώο, όπως και οι ηλικίες για τις οποίες προορίζεται, σε αντίθεση για παράδειγμα με την μακριά γαϊδούρα την οποία απέφευγαν τα λεπτεπίλεπτα κορίτσια.
 
«Σι-μα-ρι-ο» Το «χειροκίνητο» παιχνιδάκι που όποιον και να ρωτήσεις θα σου πει πως η παρέα του το τραγουδούσε με διαφορετικό τρόπο, έγινε δημοφιλές γιατί είναι… παντός καιρού. Μέσα στην τάξη, στο σπίτι, στην αυλή, οπουδήποτε υπάρχει... βαρεμάρα, απλώς απλώνεις τα χέρια και επιδίδεσαι στο «πτι-πτι-πτι». Παίζεται ακόμη και με δύο άτομα, πηγαίνοντας κατευθείαν στο τελικό στάδιο, όπου ο ένας προσπαθεί να χτυπήσει τα χέρια του άλλου σε μία διαδικασία με άφθονο σασπένς!

Τυφλόμυγα Το μόνο που απαιτείται είναι ένα μαντίλι για να δεθούν τα μάτια του άτυχου που ψάχνει στα τυφλά. Ακολουθούν σκουντουφλήματα, φωνές, παραπλανήσεις και καταδιώξεις, μέχρι να «συλληφθεί» κάποιος και να εξακριβωθεί η ταυτότητά του, οπότε και το μαντίλι αλλάζει … μάτια.

Σκοτεινό δωμάτιο Συνεχίζουμε στα σκοτεινά, με το «κρυφτό εσωτερικού χώρου». Η πλήρης συσκότιση απαιτεί κλειστά παντζούρια και φώτα, «έξωση» αυτού που θα τα φυλάξει και εύρεση μιας καλής κρυψώνας μέσα στο δωμάτιο για τους υπόλοιπους. Στην συνέχεια, ο «εξόριστος» επιστρέφει, αφού μετρήσει μέχρι το εκατό και ψάχνει στα τυφλά.

Ψείρες Όλοι οι υποψήφιοι… ψειριάρηδες συγκεντρώνονται και κάποιος πετάει ψηλά μια μπάλα λέγοντας το όνομα κάποιου παιδιού, το οποίο πρέπει να την πιάσει όσο οι υπόλοιποι τρέχουν μακριά. Αφού την πιάσει, φωνάζει «ένα, δύο, τρία, στοπ» και όλοι σταματούν. Τότε, μπορεί να κάνει τρία βήματα και να πετύχει με την μπάλα κάποιον άλλο, ο οποίος φορτώνεται με μία «ψείρα». Αν δεν πετύχει κανέναν, παίρνει αυτός την ψείρα. Στο τέλος, ο παίκτης με τις περισσότερες ψείρες πρέπει να ανεχτεί τα πειράγματα των υπόλοιπων και οι μαμάδες να χαρούν που δεν πρόκειται για πραγματικές ψείρες.

Τζαμί Ελαφρώς πιο περίπλοκο, το τζαμί απαιτεί τουλάχιστον δέκα παίκτες χωρισμένους σε δύο ομάδες και ένα κεραμίδι σε επτά κομμάτια - ή ελλείψει κεραμιδιού, απλές επίπεδες πέτρες στημένες την μία πάνω στην άλλη. Η μία ομάδα σημαδεύει με την μπάλα και ρίχνει τον σωρό. Στην συνέχεια προσπαθούν να ξαναστήσουν τις πέτρες στη σειρά, όσο οι αντίπαλοι προσπαθούν να τους πετύχουν με την μπάλα για να τους βγάλουν από το παιχνίδι. Αν η μία ομάδα κατορθώσει να ξαναστήσει τον σωρό, φωνάζει «τζαμί» και κερδίζει την «παρτίδα».
 
«Τα βγάζουμε;» Για τελευταίο αφήσαμε το παιχνίδι που προηγείται από κάθε παιχνίδι. Ποιος θα παίξει πρώτος; Ποιος θα διαλέξει πρώτος παίκτες για την ομάδα του; Ποιος θα τα φυλάει; Σε όλα αυτά τα σοβαρά παιδικά ερωτήματα, η απάντηση δινόταν με την φράση «Τα βγάζουμε;» Υπάρχουν αμέτρητα αυτοσχέδια τραγουδάκια για να επιτευχθεί ο στόχος. Τα πιο γνωστά είναι το κλασικό «α-μπε-μπα-μπλομ», το «κινεζάκι που τρώει ρυζάκι», ο «Καρακατσάνης που μπήκε στο τηγάνι» και φυσικά, το «Πέτρα-ψαλίδι-μολύβι-χαρτί» που έκανε την προ του παιχνιδιού διαδικασία πιο απολαυστική και από το ίδιο το παιχνίδι.

Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011

Σελιδοδείκτες -ανθρωπάκια από τα παιδιά του Κατηχητικού στο Όθος Καρπάθου


Ευτυχία Χ''μπύρου
Ειρήνη Βαρδαούλη
Φωτεινή Κωστέτσου
Καλλιρόη Βασιλειάδου
Γιώργος Παπαμηνάς
Σοφία Βαρδαούλη

Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011

Παιδί και Παιχνίδι – Μία Σχέση Αγάπης.......


Ως μία από τις σημαντικότερες ασχολίες του παιδιού, το παιχνίδι αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα ανάπτυξης και αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως καθοριστική επιρροή στη διαδικασία της μάθησης.

Η επίδραση που ασκεί το παιχνίδι έχει διερευνηθεί επανειλημμένως από επιστήμονες, κυρίως λόγω των ποιοτικών αλλαγών που επιφέρει στον ψυχισμό του παιδιού αλλά και στο χαρακτήρα του.

Από βρέφος ακόμη, το παιδί ξεκινάει την εξερεύνηση του κόσμου μέσα από το παιχνίδι. Οι κουδουνίστρες, τα μαλακά ζωάκια που βγάζουν ήχους είναι τα πρώτα παιχνίδια μέσα από τα οποία το παιδί αρχίζει να εξερευνά το περιβάλλον. Παρατηρώντας τα, το βρέφος εξασκεί την αντίληψή του καθώς απομνημονεύει σιγά-σιγά τα χρώματα, τα σχήματα, αρχίζει να προσανατολίζεται στο καινούργιο και αναπτύσσει τις αισθήσεις του.

Στη νηπιακή ηλικία, το παιδί περνάει στα “αυτοδιδακτικά” παιχνίδια, όπως συναρμολογούμενα, κούκλες κ.α., με τα οποία μαθαίνει να κάνει συνδυασμένες κινήσεις με το μάτι και τα χέρια και αρχίζει να ξεχωρίζει τις μορφές, τα μεγέθη και τα χρώματα. Τα παιχνίδια κατασκευών φέρνουν το παιδί σε μια πρώτη επαφή με τη γεωμετρία, τη βαρύτητα, τα σχήματα και την ισορροπία. Ιδιαίτερη σημασία στη διαμόρφωση της ηθικής και αισθηματικής πλευράς της προσωπικότητας έχουν οι κούκλες και τα ομοιώματα μικρών ζώων, όπως αρκουδάκια, λαγουδάκια και ούτω καθεξής. Το παιδί προστατεύει και φροντίζει την κούκλα του και δημιουργεί ιστορίες, σύμφωνα με τις δικές του εμπειρίες και τη φαντασία του. Βιώνει γεγονότα και καταστάσεις, μέσω ενός φανταστικού φίλου. Χαρακτηριστικά, ο Jean Piaget, διάσημος ψυχολόγος, αναφέρει : “Μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι όλα τα συμβάντα στη ζωή του παιδιού, ευχάριστα ή δυσάρεστα, θα έχουν αντίκτυπο στις κούκλες του”.Στην ίδια ηλικία μπαίνουν στη ζωή του και τα παιχνίδια-αντίγραφα αληθινών αντικειμένων, όπως εργαλεία, οικιακές συσκευές, αμάξια, που μαθαίνουν στο παιδί τη θέση των αντικειμένων, το χειρισμό των εργαλείων και αναπτύσσουν την επιδεξιότητά τους.

Αργότερα, τα παιδιά αρχίζουν να ασχολούνται με ομαδικά παιχνίδια, όπως τα επιτραπέζια. Με τις δραστηριότητες αυτές, τα παιδιά ικανοποιούν την ανάγκη τους για συντροφιά, με την παρουσία των φίλων ή των γονέων και παράλληλα αναπτύσσουν την ικανότητα προσαρμογής σε κανόνες. Μαθαίνουν να μοιράζονται και να συνεργάζονται με τα άλλα παιδιά. Πολύ σημαντική είναι επίσης η λειτουργία των εκπαιδευτικών παιχνιδιών, μέσω των οποίων το παιδί έρχεται σε επαφή και αρχίζει να κατακτά τη διδακτική διαδικασία. Τα τελευταία συμβάλλουν επίσης στην ανάπτυξη της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, καθώς το παιδί πειραματίζεται.

Μία από τις πρωταρχικές λειτουργίες του παιχνιδιού, είναι η προπαραρασκευή του παιδιού για την ενηλικίωση. Τα παιχνίδια δημιουργήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο προετοιμασίας του παιδιού στη ζωή και στο σύγχρονό του σύστημα. Με αυτή την ιδιότητα, το παιχνίδι αντικατοπτρίζει τον πολιτισμό, τα ήθη και τις αξίες κάθε εποχής. Εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει τις επιπτώσεις της τεχνολογικής εξέλιξης στο παιχνίδι. Μαζί με την εποχή μας τα παιχνίδια γίνονται πιο πολύπλοκα και πολυσύνθετα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εισαγωγή στην αγορά των παιδικών υπολογιστών, παιχνιδιών φιλικών στο παιδί, που σκοπό έχουν την εξοικείωσή του με τη σύγχρονη πραγματικότητα και τις προηγμένες απαιτήσεις. Λόγω του ότι είναι ειδικά μελετημένα για παιδιά, αυτά τα παιχνίδια εισάγουν το παιδί με διασκεδαστικό τρόπο στον κόσμο της τεχνολογίας και στη συστηματική σκέψη.

Παράλληλα με τις επιδράσεις του παιχνιδιού, είναι σημαντικό να τονίσουμε τη σημασία των συνθηκών που περιβάλλουν το παιχνίδι και να δώσουμε μερικές χρήσιμες συμβουλές για τους μεγάλους.

Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να εξερευνήσουν τις δικές τους ιδέες κι εμείς, για να διευκολύνουμε αυτή τη διαδικασία, πρέπει να προσπαθούμε να ενεργούμε με το δικό τους τρόπο. Καταρχήν, μπορούμε να ενθαρρύνουμε το δημιουργικό και εποικοδομητικό παιχνίδι προσφέροντας ένα φιλικό περιβάλλον στο παιδί, κατάλληλο για παιχνίδι. Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθούμε με κάθε ευκαιρία να διευρύνουμε και να αναπτύξουμε τις ιδέες του παιδιού, χωρίς όμως να παρεμβάλλουμε τη δική μας λογική σκέψη και το ρεαλισμό. Λέγοντας στο παιδί πώς θα πρέπει να είναι τα πράγματα καθώς αυτό παίζει, επηρεάζουμε αρνητικά την αξία και το σκοπό του παιχνιδιού. Αντίθετα, διασκεδάζοντας μαζί του και εκτιμώντας το γι’ αυτό που είναι, προσφέρουμε τα καλύτερα εφόδια για τη σωστή του ανάπτυξη. Η παρουσία του ενήλικου θεωρείται απαραίτητη για τις διαδικασίες επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης. Χαρείτε την παρουσία του παιδιού στη ζωή σας, παίζοντας μαζί του συχνά και επιβραβεύοντάς το στις προσπάθειές του . Όσον αφορά το χρόνο που διατίθεται για παιχνίδι, αυτός θα πρέπει να είναι αρκετός ώστε να ολοκληρωθεί η δραστηριότητα που επέλεξε το παιδί χωρίς να διακόπτεται απότομα, αλλά όχι τόσος που να οδηγεί σε πλήξη.

Τα παιχνίδια που επιλέγουμε πρέπει να είναι κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού, για το στάδιο της πνευματικής και σωματικής του εξέλιξης. Κατά την αγορά των παιδικών παιχνιδιών, είναι προτιμότερο να επιλέγονται τα επώνυμα προϊόντα, καθώς αυτά παρέχουν περισσότερες εγγυήσεις ποιότητας και ασφάλειας. Τα παιδιά δεν αναπτύσσονται όλα με τον ίδιο τρόπο. Κάποια παιδιά δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στα παιχνίδια συναρμολόγησης, άλλα στα παιχνίδια λογικής και ούτω καθεξής. Συνεπώς, οι γονείς είναι καλύτερο να αποφεύγουν να αγοράζουν προϊόντα που αρέσουν στους ίδιους, καθώς βασικό ρόλο στη διαδικασία επιλογής θα πρέπει να παίζει το ίδιο το παιδί.

Το καλό παιχνίδι θέτει τις βάσεις για τη άρτια ανάπτυξη του παιδιού και καλύπτει ένα μεγάλο εύρος ικανοτήτων όπως αισθητικές, κινητικές, νοητικές και κοινωνικές. Προσφέροντας στο παιδί τις ιδανικές συνθήκες ψυχαγωγίας, επενδύουμε στο μέλλον του και συμβάλλουμε με τον καλύτερο τρόπο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο παιδαγωγικός ρόλος του παιχνιδιού ακολουθεί τις εξελίξεις κάθε εποχής, αλλά είναι και άμεσα συνδεδεμένος με τις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε παιδιού και τις απαιτήσεις του. Τέλος, δεν πρέπει ποτέ να παραβλέπουμε τον σημαντικότερο σκοπό αυτής της δραστηριότητας που λέγεται παιχνίδι: την ευχαρίστηση του παιδιού.

Οι συντελεστές